ГБУЗ РТ «Противотуберкулезный диспансер»

Хан базыышкыны дээрге, чүрек-дамыр системазының ажылының чугула көргүзүглериниң бирээзи. Ол доктаамал эвес болгаш чүректиң ажылының үезинден хамааржыр. Кажан чүрек чыырлы бээрге, базыышкын улгады бээр. А кажан чүрек суларап, хан-биле дола бээрге, артерияда базыышкын эвээжей бээр. Чүрек чыырлы берген үеде, артерияның ханаларынга хан базыышкынын “үстүкү” азы бедик (систолический), а суларай берген үеде – “кудуку” азы чавыс (диастолический) болур.

Чавыс азы бедик хан базыышкыны

Кадык кижиде чүректиң шыңганы дыш үезинде минутада 60-дан 80 чедир кызырлыр. Кызырылган санында-ла, чүрек артерияже ээлчеглиг хан үлүүн сордуруптар. Ынчангаш дамырлар ханазынче хан базыышкынының эң улуг көргүзүүн чүрек шыңганының чыырылган үезинде бүрүткеттинер. Шак ол дыш үезинде артерия базыышкыны эң-не куду көргүзер.

Эң-не бедик көргүзүгнү систолический дээр азы бедик базыышкын. Ооң ады “систола” деп сөстен үнген – чыырлыр чада. Базыышкынның эң-не куду көргүзүүн диастолический дээр – “диастола” деп сөстен – дыш чадазы. Систола биле диастола –чүрек үезиниң өй-тап чадазы.

Кандыг базыышкын өй-тап деп санаттынарыл?
Хан базыышкыны чаңгыс угда элээн каш барымдааларлыг болур:
1. Чүрек шыңганының байдалы.
2. Дамырлар ханаларының байдалы.
3. Дамырлар ханаларында артынчыларның бары.
4. Кижиниң назы-хары.
5. Кижиниң мага-бодунуң хевири.
6. Кижиниң амыдыралының хевири болгаш ооң күш-шыдалы.
7. Даштыкы барымдаалар, чижээлээрге, чурттап турар регион.

“Тергиин” хан базыышкыны деп чүүлдү илередири – аңгы-аңгы. Эмчилернии-биле алырга, 120/80 дээрге, шупту улуска шак ол хан базыышкынында эки болур ужурлуг эвес.

Айыылдыг деп санаары көргүзүг база турар. Чижек кылдыр алыр болза, 140/90 хан базыышкыны тургаш, оон бедип болур барымдалыг болза, артериалдыг гипертензияның шынары болур. Бо таварылгада ыяап-ла эмчиге баары чугула, а кажан кижиниң байдалы шуут багай апаарга, дүрген дуза кыйгырар.

Хан базыышкынын өй-тавында байдалче киирер дизе, эмнер-биле эмнээшкин эртерин бижип бээр. Эмнер ижеринден аңгыда, амыдыралдың байдалын өскертири чугула болгаш шын чемненилге чурумун сагыыр. Арага-таакпы аймаандан ойталаар, үстүг болгаш быжырган чемни база хоруур.

Эмин эрттир куду хан базыышкыны, чижээлээрге, 90/60 көргүзүг органнарның чедимче чок чемненилгени ап турарын көргүзүп турар: шак мындыг байдалдыг кижиниң мээзиниң ажылдаары куду болуп, кислородтуг аш (кислородное голодание) айыылы бооп болур.

Надежда Доржу, немелде эмнер хандырылгазының эмчи сестразы.

#ПротивотуберкулезныйДиспансерТыва
#Неделя_профилактики_повышения_артериального_давления
#зож
#ВсемирныйДеньБорьбысАртериальнымДавлением