Харыы: Кажан тыныш органнарынче туберкулезтуң палочкалары кире бээрге, кижиниң мага-боду олар-биле демисежир күш чок апаар. Шак ол үеде кижи аарый берип болур. А кажан кадык кижи өкпе аарыг кижи-биле үр үе дургузунда кады чурттап, ажыглаар аяк-савазы, аъш-чеми кады болза, кадык кижиниң организминиң камгаланыр күштери кошкаай бээр.
Ол ышкаш янзы-бүрү микробтар-биле демисежир тускай шынарларны өске чылдагааннар база кошкадып болур, ол дээрге, сагыш-сеткил ундараашкыны, хөй арага аймаа ижери, таакпылаары, хоолулуг аъш-чемни эвээш азы болзу шуут чивейн турары, хоочураан аарыглар.